Mizacınızın fizyolojik ve psikolojik özelliğinizi, beslenme şeklinizi etkilediğini biliyor muydunuz? Kilo kaybı, sağlık sorunları, yaşam tarzı dengesi veya kariyer gereksinimleri gibi birçok nedenden dolayı diyet yapmanız gerekebilir. Bununla birlikte, mizacınız için doğru diyeti seçmezseniz, kendinizi başarısızlığa hazırlamış olabilirsiniz. Öte yandan, yapılacak doğru beslenme sağlığınızı, yaşam kalitenizi artıracağını unutmayın. Mizaca göre beslenme çok önemlidir.

Mizaç bilimi, her bir bireyin fiziksel ve zihinsel özelliklerini teşhis etmek için farklı uygulamaları olan ve çeşitli hastalık türlerini tanımlamada ve tedavi etmede çok etkili olan geniş bir bilimdir. Yediğimiz her yemeğin vücudumuzun her yerinde önemli etkileri vardır. Durumumuzu belirleyerek, bizim için sorunlu yiyecekleri yemekten kaçınabiliriz.  Bunun tersi de bizim için yararlı olan yiyecekleri bize bildirir ve daha fazla enerji tasarrufu yapmamıza yardımcı olur. Tüm yaşam tarzı faktörleri arasında gıda, tamamen sizin kontrolünüzde olduğu için en etkili ve uygulaması en kolay olanıdır. 

Tıp, yiyecek ve içecekleri sıcak, soğuk, nemli veya kuru olmasına göre sınıflandırır. Her bir gıda türü, nemlilik veya kuruluk seviyelerine sahip sıcak veya soğuk olarak sınıflandırılabilir. Bu sınıflandırma, yiyeceklerle ilişkili içsel mizaç ve bunların bireyin mizacı üzerindeki etkisine atıfta bulunur. Örneğin, sütün sıcak ve nemli, tavuğun sıcak ve kuru bir mizacı vardır. Yiyeceklerde sıcak ve soğuk kavramı, yiyeceklerin vücut üzerindeki etkisiyle bağlantılıdır.

Mizaç Türleri

İnsanlar mizacını öğrenmeden, kendi vücudunu tanımadan sağlıklı beslenmeyi sağlayamaz. 

Mizaçlar genel olarak dört grupta incelenir.
•    Su (Balgami) soğuk ve nemlidir. (Flegmatik)
•    Toprak (Sevdavi) soğuk ve kurudur. (Melankolik)
•    Ateş (Safravi) sıcak ve kurudur. (Kolerik)
•    Hava (Demevi) sıcak ve nemlidir. (Sanguine)

FLEGMATİK (SU) - Balgami Mîzaç

Balgami tipin soluk bir yüzü vardır. Soğuk vücut ısısına sahiptirler. Balgami mizaçlı insanlar normalde hantaldırlar ve kas dokusundan ziyade daha büyük oranda yağ içeren vücut kompozisyonu vardır. Hızla kilo alırlar ve genellikle şişman görünürler.

Sakin kalp atışı vardır, az su içer, çok uyur, tembel ve pasiftirler. Fazla kilolu olma eğiliminde olup, büyük gözleri bulunur.

• Düşüncedirler, karar vermede yavaş ve küçük konularda aşırı temkinlidirler.
• Dış meselelere kayıtsızdırlar.
• Sayısal yönleri kuvvetli olurlar.
• Unutkanlık fazla olur
• Ayrıl takılıp ve mesafelidirler.
• Yavaş hareket ederler.
• Romatizmal hastalıklar çok görülür.
• Sebat etme konusunda belirgin bir eğilimleri vardır.
• Değişmez bir ruh hali sergilerler.

Bu kişilik tipinin sembolik değerleri su, kış ve beyin elementleridir.

Yaşam tarzı ve beslenme şekilleri:

•    Genel olarak çorba veya güveç gibi sulu yiyecekleri tüketmemeleri daha iyi olur. Ayrıca kilo almalarına neden olacak çok fazla makarna, patates ve pirinç yememeye çalışmalıdırlar. 

•    Süt ürünleri, soslar, mayonez, ekşi salçalar veya ekşi yiyeceklerden uzak durmalıdırlar. 

•    Karpuz, salatalık, şeftali, erik, marul, ıspanak gibi soğuk mizaçlı sebze veya meyveleri yemenin onlara hiçbir faydası yoktur, ancak muz, elma, ayva gibi meyveler yemek onlara fayda sağlayacaktır.

•   Kavrulmamış badem, fıstık, kuru üzüm ve incir gibi düşük hacimli yüksek kalorili yiyecekler tüketmek onlar için iyidir. Vücudundaki ıslaklığı azaltan, hafiflik ve neşe hissi veren, ishal veya idrara çıkmayı tetikleyen incir, kavun çekirdeği, turp, kekik gibi yiyeceklerin alınması bu gruba önerilir. 

•    Yiyeceklerine biber, tarçın, safran ve zencefil gibi tuz ve baharatların eklenmesi de onlara fayda sağlar. 

•    Küvet, yüzme havuzu, soğuk su, buharlı sauna gibi soğuk ve nemli yerlerde olmaları onlara iyi gelmezken, özellikle güneşin az olduğu yerlerde koşma, bisiklete binme gibi yoğun egzersizler yapmaları önerilir. 

•    Uyurken sert bir şilte kullanmaları, battaniye kullanmaları, başlarını örtmeleri veya başlarına yakın olacak şekilde bir ısıtıcının yanında uyumaları daha iyi olur. 

Uzun saatler kesintisiz uyumak vücuttaki teri artıracağından, balgami mizaçlı kişilerin gece kalkıp tekrar uyumaları daha iyi olacaktır. 

MELANKOLİK (TOPRAK TİPİ) - Sevdavi Mîzaç

Melankolik tipin koyu, donuk bir yüzü vardır. Ciltlerinde koyu lekeler oluşması muhtemeldir. Soğuk vücut ısısına sahiptirler. Saçları ise kaba, kıvırcık ve buklelidir. Ayrıca aşırı istenmeyen tüyleri vardır. Genellikle zayıftırlar, kuru ciltleri olur. Çok karamsardır, genellikle uyku sorunları vardır ve çok endişelenirler. Geleceği kasvetli bir şekilde görürler. 

Fazla uyumazlar, hızlı uykuya dalmakta güçlük çekerler, uyku verimlerinin daha düşük olması, uyku bozukluğuna neden olabilir. Ayrıca diğer insanlardan daha fazla kabus görmeleri muhtemeldir.

Genel özellikleri: 

• Kolayca utanırlar ve çekingendirler.
• Grup önünde konuşmaktan kaçınırlar.
• Yalnız çalışmayı ve oynamayı tercih ederler. Detaylarda iyi ve dikkatlidirler.
• Düşüncelidirler, karar vermede yavaştılar. Küçük konularda bile aşırı temkinlidirler.
• Kendine güven ve inisiyatiften yoksundurlar.
• Çevreden kopma eğilimindedirler, samimi arkadaşlar dışında diğerlerine mesafelidirler.
• Depresyon eğilimi gösterirler. Sıklıkla karamsar veya kasvetlidirler, çok hassas ve kolayca incinirler.
• Kolaylıkla arkadaşlık oluşturmazlar. Dar bir arkadaş yelpazesini tercih ederler.
• Olası talihsizliklerle ilgili endişeleri vardır. 
• İçe kapanıktırlar, konuşulmadığı sürece konuşmaya meyilli değillerdir.
• Yavaş hareket ederler. 

Yaşam tarzı ve beslenme şekilleri:

•    Melankolik mizaçlı kişiler, karanlık ve loş yerlerde uzun süre kalmamalıdır. 
Soğuk duş almamalı ve bir hava soğutucunun önünde durmamalıdır. Sıcak ve nemli yerlerde yaşamak bu insanlara iyi gelir. 
•    Gerilim filmleri, trajediler ve korku filmleri izlemek veya trajedi okumak, bunlar üzerinde bazı olumsuz etkiler oluşturabilir.
•    Hayatlarını ailelerini ve arkadaşlarını ziyaret ederek, piknik yaparak, komedi izleyerek, renkli kıyafetler giyerek ve genel olarak eğlenerek geçirmeleri daha iyi olur. 
•    Fast food, sirke, sirke içerikli salamura yemekler, patlıcan, lahana ve mantardan uzak durulmalıdır. 
•    Kuzu eti, taze buğday ekmeği, sulu meyveler, kakule, tarçın ve fındık başta olmak üzere fıstık ve badem gibi yiyecekler faydalıdır.
•    Düzenli ancak hafif egzersiz yapmak onlar için faydalıdır, ancak soğuk bir spor salonunda veya güçlü güneş altında egzersiz yapmak onlar için iyi değildir. 
•    Soğuk ve kuru mizaçlı kişiler, menekşe veya leylak gibi serinletici özelliklere sahip parfümler kullanmamalıdır, ancak gül suyu parfümü kullanmak, mizaçlarına uygundur.

KOLERİK (ATEŞ) – Safravi Mîzaç

Bu kategoriye ait kişiler kararlı, bağımsız, çalışkan, otoriter ve doğal liderlerdir. Kollerik tiplerin cildi ve gözleri biraz sarımsı olup, sıcak bir yüz rengine sahiptirler. Ilık vücut ısısına sahiptirler ve kalp atışları hızlıdır. Sık sık mide bulantısı çekebilirler. Dış görüntüleri zayıftır, boyları uzun, ayakları ince yapılıdır.

Genel özellikleri:

• Nadiren utanç görünür, ileri görüşlü ve cesurdurlar.
• Kendisini bir grup önünde ifade etmeye isteklidirler.
• Fikirlerini veya planlarını kabul etmekte ısrar ederler, tartışmacı ve ikna edicidirler.
• Ani ve dürtüseldirler. Önsezinin onu caydıracağı durumlara dalarlar.
• Kendine güvenen ve başarıyı olağan kabul etme eğilimindedirler.
• Güçlü inisiyatif sergilerler, ruh sevincine meyillidir, nadiren kasvetli, liderlik etmeyi tercih ederler.
• Çok hassastır ve kolayca incinirler, övgü ya da suçlamaya şiddetle tepki verirler.
• Endişe veya kaygıya yer verilmez.
• Hareket halinde hızlı ve kararlıdırlar.
• Sebat etme eğilimi belirgindir, başarıdan bağımsız olarak bir şeyi hemen terk etmezler.
• Öfke dışında özgürce veya kendiliğinden ifade edilmeyen duygularla karakterizedir.
• Mümkün olan en iyi görünümü sağlarlar, kendini beğenmiş, ikiyüzlülük, aldatma, kılık değiştirmeyi kullanabilirler.
•  Değişkendirler, bir anda mutlu olup bir anda üzülebilirler.

Bu kişilik tipinin sembolik değerleri hava, pınar ve kalp elementidir.

Yaşam tarzı ve beslenme şekilleri:

•    Safravi insanlar baharatlı ve tuzlu yiyeceklerin yanı sıra biber, sarımsak, tarçın ve zencefil gibi gıdaları çok miktarda tüketmemelidir. Çok fazla tatlı yememeleri de daha iyidir.
•    Ayrıca az miktarda kırmızı et tüketmeli, bıldırcın ve keklik gibi ısınma özelliği olan diğer sıcak mizaç etlerinden mümkün olduğunca kaçınmalıdırlar. 
•    Balın büyük faydaları olmasına rağmen, ılık ve kuru mizaçlı olanların özellikle sıcak mevsimlerde çok fazla almaları önerilmez; ancak soğuk mevsimlerde bal yemek onlar için iyidir. 
•    Domates salçası ve soslar, özellikle sıcak ve soğuk soslar, bu tür insanlar için oldukça zararlıdır. Yaz aylarında mümkün olduğunca en az yumurta kullanmalıdırlar. 
•    Marul gibi sebzeleri ve serinletici özelliği olan diğer yaz meyvelerini yemeleri önerilir. Ancak pırasa, tere gibi ısınma özelliği olan sebzeleri yemeye dikkat etmeleri gerekir.
•    Genelde safravi olan kişiler, ekşi veya tatlı-ekşi gıda maddeleri, kızılcık suyu, ahududu suyu veya nar suyu, hindiba özü gibi serinletici özelliklere sahip yiyecekler tüketerek daha sağlıklı bir yaşam sürebilirler.
•    Bu tür insanlar doğrudan güneşe maruz kalmaktan kaçınmalıdır. 

•    Bu insanlara gerilim filmleri izlemek ve rock müzik dinlemek tavsiye edilmez.  
•    Soğuk bir küvet, soğuk yüzme havuzu kullanmak bu insanlar için faydalı olabilir. Ancak kuru sauna kullanılması tavsiye edilmez.
•    Özellikle sıcak mevsimlerde ve ılıman iklimde uzun saatler ayakta kalmak, yoğun faaliyetlerde bulunmak, vücuttaki ısıyı artıracak stres ve kaygıdan mümkün olduğunca kaçınılmalıdır. 

SANGUİNE (HAVA) - Demevi Mîzaç

Kaslı vücutları ve yağdan ziyade daha büyük oranda kas dokusundan oluşan vücut kompozisyonu bulunur. Sağlam vücutlu ve iri yarıdırlar. Sanguine tipi kişilerin pembe bir yüzü vardır. Kırmızımsı bir dil rengi olup, idrar rengi kırmızı olma eğilimindedir. Sıcak vücut ısısı olup, terlemeye meyillidirler. Kalp atışları genellikle biraz hızlı atar. Genellikle sivilceden mustariptirler, çok esnerler ve düzenli olarak burun kanaması görülür.

Genel özellikleri:

• Bir grup önünde kendini ifade etmeye isteklidirler, duyulmayı severler.
• Grup etkinliklerini tercih ederler. Bireysel projelerden tatmin olmazlar.
•  Fikirlerini veya planlarını kabul etmekte ısrarcı değildirler, uyumlu ve verimlidirler.
• Detaylarda iyidirler, moral ve enerji gerektiren faaliyetleri tercih ederler.
• Ani ve düşüncesizdirler, kararları genellikle yanlıştır.
• Çevreye, fiziksel ve sosyal açıdan son derece duyarlıdırlar.
• Başarıyı olduğu gibi kabul etme eğilimindedirler.
• Yabancılara karşı bile içten ve samimidirler, kolay tanışma kurarlar.
• Ruh sevincine meyillidir, endişe ve kaygıya yer verilmez, tasasızdır.
• Geniş bir yelpazede arkadaşlıklar ararlar, seçici değildirler. 
• Hareketlerde hızlı ve kararlıdırlar.
• Bir faaliyetten diğerine hızla geçebilirler.
• Ayarlamaları kolayca yaparlar, değişiklikleri memnuniyetle karşılarlar, mümkün olan en iyi görünümü sağlarlar.
• Edebiyat ve müziğe ilgileri vardır.
• Açık sözlü, konuşkan, girişkendirler, duyguları kolayca ifade ederler.
• Ruh halinde sık dalgalanmalar yaşarlar, sevinç ve depresyonda sık sık değişiklik yapma eğilimindedirler.

Bu kişilik tipinin sembolik değerleri ateş, yaz ve ciğer unsurlarıdır. 

Yaşam tarzı ve beslenme şekilleri:

Özellikle ilkbahar ve yaz aylarında (sıcak günlerde) kırmızı et, hindi, bol miktarda ekmek, pirinç ve ciğer gibi yüksek kalorili ve ağır gıda maddelerinin tüketilmesi bu gruba tavsiye edilmemektedir. 
Oruç tutmak ve hatta bazı durumlarda öğle yemeğini atlamak (tedbirli de olsa) bu insanlar için faydalı olacaktır. 
Sauna veya buharla dolu bir banyo gibi sıcak ve nemli koşullarda olmaktan bilinçli olarak kaçınmaları gerekir.  
Kaslı bir vücuda sahip oldukları için egzersiz yapmaları ve hareketsiz kalmaları vücutlarında atık ürünlerin ve diğer toksinlerin birikmesine neden olur. Bu nedenle, yüksek ürik asit ve kolesterol seviyeleri geliştirmeye daha yatkındırlar.  
Kereviz, havuç, zeytin, marul, lahana, brokoli, ıspanak, kabak gibi kilo aldırmayan düşük kalorili yiyeceklerin tüketilmesi bu gruba tavsiye edilir.
Sebzeler, salatalar ve karpuz fazla yememeleri koşuluyla iyidir. Ekşi meyveler tüketmek ve yemeklere ekşi gıda maddeleri eklemek onlar için avantaj sağlayacaktır.